Plastikler

Plastikler, nam-ı diğer polimerler, neredeyse akla gelen her şekilde ve bir çok amaçla üretilen, oldukça yararlı ürünler ortaya çıkarmamızı sağlayan malzemelerdir. Gündelik hayatta her yerde görebileceğimiz, hayatımızı kolaylaştıran, güvenli ve eğlenceli hale getiren bir çok ürün plastikten yapılmıştır. Uzaktan kumandadan pencerelere, bilgisayarlardan yalıtım malzemelerine kadar her yerde plastikler kullanılır.




Doğada üç çeşit malzeme vardır, bunlar metalik malzemeler, ametaller yani polimerik malzemeler ve bu ikisinin karışımı olan seramikler. Karbonun genellikle azot, oksijen ve hidrojen ile başka elementlerle oluşturduğu küçük moleküllere monomer denir. Bu manomerler çeşitli sıcaklık ve basınçlarda, gerekirse katalizörler kullanılarak tepkimeye sokulur ve kovalent bağ ile bağlanır, böylece bir çok çeşit polimer oluştururlar. Polimerler doğada bulunmazlar, monomerlerin tepkimeye girmesi sonucu insan eliyle oluşturulurlar.

Sağlıktan gıdaya, giyimden elektroniğe kadar her alanda plastikler kullanılır. Peki niye?

Plastikler ucuz, hafif, dayanıklı, güvenli, sağlıklı ve işlemesi kolaydır. Metallerin aşındığı durumlarda uzun ömürlü olabilirler. Örneğin hidroklorik asit metallerle tepkimeye girip aşındırırken plastikler içerisinde güvenle saklanabilir.

Plastikler;
Enjeksiyon ve şişirme kalıbı gibi yöntemlerle kolayca şekil alabilir;
Birebir ürünler imal edilebilir;
Rijit, pürüzsüz ve darbeye dayanıklı yapılabilir;
Hafif ve güçlüdür, örneğin helikopter pervanesi ve uçak kanadında kullanılır;
Çelikten güçlü ve hafif polimerler imal edilebilir;
Paslanmazlar;
Gıdaları içeride tutacak kadar güçlü ama açması kolay yapıştırıcı olabilirler;
Oksijenin geçmesine izin veren ve izin vermeyen türleri vardır;
Kolayca renklendirilebilirler.


Bazı plastik çeşitlerine göre yapıları ve kullanım alanlarına şöyle örnekler verebiliriz;

Polietilenler
En çok kullanılan plastik çeşididir. Sağlam, kimyasallara karşı dirençli, çevre şartlarına dayanıklı ve kolay işlenebilen malzemelerdir. Isı, ışık ve oksijene karşı çok dayanıklı değildir. 

Çöp torbası, inşaat örtüsü, ambalaj, tel, kablo, hortum, boru, kaplama, bidon, oyuncak ve mutfak eşyası yapımında kullanılırlar.

Poliviniller
Polivinil klorür(PVC), Polivinilinder, Florür vb. tipi malzemelerdir. Kimyasal tepkimeye girmez, suya asitlere ve dış etkilere karşı dayanıklıdırlar. Yumuşak veya sert, mat veya saydam yapılabilirler.

Ekstruder ekstrüzyon, enjeksiyon kalıplama, şişirme kalıplama ve kalenderleme yöntemleriyle işlenebilirler.

Boru, şişe, ayakkabı, kumaş, mutfak eşyası, kablo, conta, oluk, duvar kaplaması, pencere-kapı doğrama, panjur gibi ürünlerin yapımında kullanılır.



Polistiren

Kolay işlenebilir, saydam ve sağlam bir malzemedir. Güneş ışığı, bazı kimyasallar ve yiyeceklere karşı dayanımı düşüktür. 

Enjeksiyon kalıplama ve ekstrüzyon ile işlenebilir.Ekstrüzyon ile köpük halini alırken enjeksiyon kalıplama ile sert ve dayanıklı hale gelir.

Profiller, et ve yumurta kutuları, tepsi, şişe kapağı, şeker paketi, duş kapakları, aydınlatma panelleri, tıbbi cihazlar ve yalıtım malzemelerinin imalatında kullanılır.


Polipropilen
Oldukça iyi yalıtkandır ve enjeksiyon kalıbıyla küçük detayları olan parçalar işlenebilir. Termoplastiklere uygulanan tüm yöntemlerle işlenebilir.

ilaç kutuları, kabin kalıpları, sigara ve gıda ambalajları, çorap, vantilatör kanatları, elektrikli süpürge aksamı, film ambalaj, halı, bahçe mobilyalarının imalatında kullanılır.


Polietilen Tereftalat(PET)
Kimyasallara karşı dayanıklı, sert, sağlam, darbeye dayanıklı ve parlaktır. Yaklaşık 2600 santigrad derecede erir. 

Monofilament film yapımında kullanılır. Bunlara fotoğraf filmi, röntgen filmi, manyetik şerit bunlara dahildir. Yiyecek ve içecek kapları, damıtma keseleri gibi ürünlerin yapımında kullanılır.

Geri dönüşümünden sentetik elyaf elde edilir.


Poliamid
Yüksek güç ve darbe dayanımına sahiptir. Enjeksiyonla kaplanabilir. Detaylı ve hassas parçalar için uygundur. 

Jet motor parçaları, valf ve türbinler, hidrolik, diş fırçası kılı ve misina gibi ürünlerde kullanılır.




Poliüretan
Esnek, yarı sert, sert ve yapısal köpekler ile döküm ve termo elastomerler haline getirilirler.

Yatak süngerleri, soğutucu izolasyonu, dolgu köpük, traktör lastiği, conta, kayış gibi ürünlerde kullanılır.